ul. Moniuszki 1  (67) 259 30 22   parafia@wnmptuczno.pl A A A  
Tablica chronologiczna dotycząca parafii pw. Wniebowzięcia NMP w Tucznie na tym tle oprac. dr A. Biranowska-Kurtz
1065

Niektórzy badacze przyjmują ten rok za datę zaprowadzenia chrześcijaństwa w Tucznie i okolicy. Przypuszczalnie w XI wieku istniał tu kościół św. Jerzego. Według historiografów niemieckich (Schulz) data ta została oparta wyłącznie na tradycji słownej

1124

W podróży misyjnej, prawdopodobnie przybywa do Tuczna bp Otton z Bambergu. Nad Drawą przyjmuje go książę Pomorza-Szczecina Warcisław, który pozwala sie ochrzcić. Aby umocnić chrześcijaństwo i zakończyć spory graniczne, zaprasza zakony i zakony rycerskie.

1306

Tuczno i proboszcz Tuczna, 6 rajców i mieszczanie wymienieni po raz pierwszy w dokumentach. Hasso von Wedel sprzedał 7 Hufen ziemi w Strzalinach, 7 stycznia 1306 r., za 60 Marek, Christofowi Bolt. Jako świadkowie występują: Sukow, Babelow, Zedelow, Tidike Runge Jr, Henning, Winanz, Libebotch, Wlatow i Traube. Fr. Schultz na podstawie nie znanych dziś źródeł kościelnych z Tuczna informuje, że w 1306 r. Hasso von Wedel z Tuczna, ufundował lenno w Dykowie przeznaczone dla wasali w podeszłym wieku

1312

Powiat wałecki przypisany do diecezji kamieńskiej

1335

Mieszkaniec Tuczna v.d. Goltz wznosi w kościele parafialnym ołtarz i dotuje go (200 guldenów)

1349

Prośba do biskupa poznańskiego o zatwierdzenie fundacji ołtarza Panny Marii. Henryk archidiakon ziem położonych między Notecią i Drawą, na mocy uchwały panów, którzy zjechali się w Tucznie, prosi Wojciecha bpa poznańskiego, aby zadowolił się zmniejszonymi dziesięciny. Dokument zawiera rejestr 45 parafii znajdujących się na wspomnianym terenie 

28 III

1389 r.

Henryk Pape proboszcz kaliski i komisarz biskupa poznańskiego Dobrogosta Nowodworskiego na parafię kaliską oświadcza, że przedstawiono mu dokument fundacyjny ołtarza w Tucznie, którego fundatorami są bracia Czulisso i Borisso von Wedel z Tuczna oraz Henryk Schonebergh mieszkaniec Złocieńca (Valkenborch). Dokument fundacyjny przedłożył mu kleryk Henryk Kenstel wikariusz w Tucznie o następującej treści: Przed biskupem poznańskim Dobrogostem bracia Czulisso i Borisso von Wedel oraz Henryk Schonebergh oświadczają, że postanowili ufundować ołtarz w Tucznie pod wezwaniem Św. Ducha, gdzie ma być na stałe odprawiana msza święta ku czci Jezusa Chrystusa, Najświętszej Marii Panny i Wszystkich Świętych oraz w intencji zbawienia dusz rodziców fundatorów. W tym celu wikariuszowi tego ołtarza postanowili zapisać 20 grzywien, płatnych corocznie w dniu św. Marcina (11 XI). Na sumę tę składać się będzie: 5 grzywien z czynszu łanowego z dóbr braci Wedel, 7 grzywien z dóbr ich służącego Alberta Runghen we wsi Lubiesz (ob. gm. Tuczno, niem. Lubstor = Lubsdorf), 4 grzywny płatne przez rajców miasta Tuczna i 4 grzywny z domów w tym mieście. Jednocześnie ofiarodawcy zezwalają na swobodne dysponowanie częścią kapitału w wysokości 200 grzywien oraz zastrzegają sobie, że po śmierci Henryka Schonebergh prawo nominacji przejdzie całkowicie na braci von Wedel. Powyższy dokument proboszcz kaliski zatwierdził tymczasowo, aż do chwili przybycia biskupa poznańskiego.

1395

Zostaje zbudowany nowy kościół parafialny w Tucznie. Burmistrzem Tuczna jest Jan Tensinder. Arnold z Gulcza, mieszczanin w Tucznie, prezentuje prepozytowi w Kaliszu Pom. kandydata na altarzystę w Tucznie

1397

Wg kościelnych wieści, rektor Johannes Stollen przejmuje spuściznę kościoła z 1338 r.

1444

Istnieje w Tucznie kościół szpitalny z ołtarzem Św. Ducha

1475

Wzmiankowany w dokumentach ołtarz Świętej Trójcy w kościele parafialnym

1479

Przychody wcześniej bogato dotowanego kościoła, znacznie się pomniejszyły

1498

Wymieniony w dokumentach ołtarz Panny Marii i Trzech Króli w kościele parafialnym

1521

Jan Rącz (prawdopodobnie z rodziny Reczów, miejscowych manów) pleban w Schulzendorf  (Jeziorki) oraz trzej inni plebani, zobowiązują się oddalić swoje konkubiny oraz dzieci z nimi spłodzone i zapłacić po 2 floreny reńskie (rinenses) kary synodalnej

1522

Parafia (z powodu uszczuplenia beneficjum) została połączona z miejscowościami Martew
i Chwarstnica, rozpoczęcie budowy ogrodzenia kościoła

1522-28

Kościół murowany i ozdobiony kolumnami, zakończono budowę ogrodzenia kościoła. Wedlowie przyjmują drugi człon nazwiska - Tuczyńscy

1546

Reformacja. Bracia Tuczyńscy plądrowali i niszczyli kościoły, grabili mienie kościelne. Zburzono kościół pw. św. Jakuba; z kościoła pw. św. Jerzego i Filipa zrobiono spichlerz. Burmistrz i Rada Miejska spalili dokumenty erekcyjne, nadania i przywileje duchowieństwa katolickiego. Z 8 duchownych 2 przechodzi na luteranizm (Jan Mideystein - pleban i Bartłomiej Krüger). Kościół katolicki przekształcony w ewangelicki, założono parafię ewangelicką

Wprowadzenie luteranizmu (protestantyzm) w Tucznie przez Mateusza Wedel-Tuczyńskiego i Stanisława (synowie Macieja); pod koniec XVI wieku pojawili się również wyznawcy kalwinizmu  Następuje  rozdział miasta na dwie części, z których katolicka należała od linii Wedel-Tuczyńskich z Tuczna, luterańska do linii Wedlów z Mirosławca. Nie ustalono które z części należały do poszczególnych właścicieli. Wielkości te wahały się pomiędzy 1/4 a 1/5. Obydwie części miały w zasadzie jeden samorząd, chociaż sporadycznie były wymagane dwa (np. w 1631 r.)

1593

Krzysztof obejmuje Tuczno. Początek kontrreformacji w Tucznie. Kościół parafialny odebrano luteranom (w Marcinkowicach 1599, w Lubieszy 1599, w Bronikowie 1605, w Prusinowie 1616).
11 letnia wojna religijna między obywatelami a władcami ziemskimi

1593-1604

Walki religijne między dwoma odłamami rodu, do których należało Tuczno. Po stronie Lutra opowiedziała się Dorota Tuczyńska i Ernest Wedel. Ostatecznie zwyciężył odłam katolicki reprezentowany przez Krzysztofa Wedel-Tuczyńskiego. W walkach religijnych zostaje zajęty i splądrowany zamek, a miasto zniszczone. Doprowadzono też do wykonania licznych kar śmierci i banicji innowierców. Skrajnym nadużyciem praw sądowych przez Krzysztofa było skazanie na śmierć, w roku 1596, burmistrza Jerzego Ulricha i rajcę miejskiego Szymona Hauschte

1594

Kiona z Rusinowa, toczy proces z mieszczanami z Tuczna, o prawo patronatu wikariatu wieczystego NMP, Wszystkich Św. i Trzech Króli w kościele parafialnym w Tucznie

1596

Do Tuczna przybyli człopianie z zamiarem odbicia kościoła z rąk katolików, w wyniku odniesionych ran umiera pierwszy proboszcz po Reformacji - Piotr Marcin Gaworski. Burmistrz Georg Ulrich i radny Simon Hanczke zostali straceni za złupienie zamku w Tucznie, po zatargu w Mielęcinie

1598

26 czerwca instytucja katolickiego duchownego Krzysztofa Zadowa (Czado)

1602

Tuczyńscy do walki z luteranami, sprowadzają do Tuczna Jezuitów i tu ich osiedlają. Krzysztof Zadow pleban z Tuczna, obejmuje parafie we wsiach Stralenberg, Mielęcin i Marcinkowice.

1604

11. letnia wojna religijna w Tucznie dobiega końca. Część mieszkańców powraca do wiary katolickiej, część (25 rodzin) wędruje do Starego Czarnowa

1607

Oficjał poznański zarządza przesłuchanie świadków w sprawie odtworzenia uposażenia plebanii w Tucznie po ustąpieniu innowierców. Maciej Faber kmieć z Martwi (ok. 60 1.) zeznaje, że przed objęciem kościołów przez innowierców do Martwi przyjeżdżał Jakub Barstorph, wikary z Tuczna i odprawiał nabożeństwa. Wszyscy kmiecie z Martwi dawali meszne plebanowi w Tucznie po 1 korcu żyta ze śladu. W Martwi są 4 śl. roli plebańskiej (z tego 2 śl. trzyma Joachim Stelter poddany plebana tuczyńskiego, 1 śl. Ulryk Asmus zw. karczmarz, 1 śl. trzyma Chrystian Milka poddany Ernesta Wedelskiego z Frydlandu; jest też 5 kawałków roli kościelnej zw. „kawle”, które uprawiane są dla plebana z Tuczna. Zeznania Macieja Fabra potwierdzają kmiecie z Martwi: Joachim Stelter (ok. 60 1.) i Mateusz Pancera (42 1.). Oficjał orzeka o zasięgu parafii Tuczno, w odniesieniu do wsi Martew oficjał potwierdza zeznania kmieci o przynależności kościoła w Martwi do parafii Tuczno, o obowiązku uiszczania plebanowi mesznego z Martwi oraz o rolach plebańskich w Martwi.

1606/08

"U fary Pan Bóg stary" (an der Pfarrkirche bleibt der alte Herrgott). Proboszcz tuczyński Krzysztof Zadow, przeprowadził rewindykację mienia kościelnego, wyrok z dnia 19 II 1607 r. Rektorem szkoły parafialnej był Walenty Picowius.

1610

Krzysztof wybudował Jezuitom dom murowany w pobliżu kościoła, przetrwał do 1959 roku

1611

Henryk, Ernest, Krzysztof, Elżbieta, Dorota Guntemberki, Barbary Frydlandzkiej, żony Joachima, synowie i córki, pozwani przez plebana Tuczyńskiego

1618

Ojcowie Jezuici powrócili do Wałcza

1620

Kościół ponownie dotowany

1622

Kościół parafialny ponownie poświęcony przez bpa Andrzeja Opalińskiego z Poznania

1624

Szalejąca zaraza dżumy zabiera prawie 600 mieszkańców Tuczna (ok. 50 % mieszkańców), umiera również proboszcz Zadow

1627

Syn Krzysztofa, Andrzej funduje kościół w Marcinkowicach

1628

Do parafii Tuczno należą kościoły filialne w Bronikowie, Marcinkowicach, Lubieszy, Rzeczycy, Martwi, Rusinowie, Mielęcinie i Miłogoszczy oraz wsie: Zdbowo, Jeziorki i Strzaliny. Pleban w Tucznie otrzymuje meszne po 1 korcu żyta miary poznańskiej z 52 łanów w Martwi; 4 łany plebańskie w Martwi pleban oddaje w dzierżawę.

1635

Krzysztof udaje się do Rzymu z poufnym pismem do prowincjała zakonu jezuitów

1636

Wieża kościelna zawala się. Odbudowa kościoła z wieżą

1640

Połowa miasta i kościół zniszczone przez pożar, w kościele spaliło się całe wnętrze - ołtarze i obrazy, straty oszacowano na 3 000 złp

1641

Spalił się budynek szkoły parafialnej

1641/49

Krzysztof Tuczyński funduje kościół obronny z „mocnymi murami i malowidłami”. W kościele 6 ołtarzy: główny – Wniebowzięcia NMP i św. Stanisława Kostki, ołtarz krzyżowy na cześć św. Anny, ołtarz św. Magdaleny, ołtarz św. Józefa i ołtarz Anioła Stróża. Przekazał Jezuitom w Poznaniu 26 000 florenów. Do parafii przyłączono dotychczasowy samodzielny wikariat w Nakielnie z kościołami filialnymi w Strącznie, Prusinowie, Rutwicy i Dzikowie

1654

Wnuk Krzysztofa, Jan, rozpoczyna naukę w kolegium jezuickim w Ingolstat; bracia Stanisław-Krzysztof i Kazimierz, 2 lata później

1660

10 listopada nowo wybudowany czy też odnowiony kościół, zostaje konsekrowany przez bpa Wojciecha Tolibowskiego z Poznania. Początek katolickich ksiąg kościelnych. W kościele pojawiają się obrazy pochodzące ze szkoły Hermana Hana

1662

Kazimierz Tuczyński zakłada Bractwo Anioła Stróża

1668

Kilianus Żywiecki, przeor paulinów, eryguje Bractwo Aniołów Stróżów w Tucznie

1670

Ponowna odbudowa kościoła parafialnego

1672

Kościół otrzymuje 14 kwietnia nowy ołtarz Anioła Stróża, ufundowany przez Stanisława

1717

10 czerwca umiera ostatni męski potomek Tuczyńskich, Andrzej. Egzekwie celebrował bp poznański A. Krzysztof Szembek, mowę pogrzebową wygłosił jezuita Stefan Poniński. Wartość majątku wynosiła 8 004 824 złp

1724

Zbudowano wieżę kościoła ufundowaną przez hrabinę Mariannę Mycielską-Radońską z Tuczna, starościnę inowrocławską, zawieszono 6 dzwonów, największy ważył 850 kg. Powołano Bractwo św. Barbary

1725

Hrabina Marianna przekazuje Bractwu św. Barbary 1 000 guldenów

1738

W kościele parafialnym było 10 ołtarzy. W wizytacji parafii wymieniono szpital uposażony przez zapis 334 tymfów, łan roli i ogród

1741

Część miasta ponownie płonie, również plebania. Kościół i dom Jezuitów pozostają jednak nienaruszone. Powstaje księga kościelna zgonów

1793

Urzęduje ewangelicki proboszcz Pudor z Człopy. Początek ewangelickich ksiąg kościelnych

27.01
1807

Ks. Riebschlager, proboszcz w Tucznie, pisze do Piły: "J. W. Generale i Dobrodzieju! W nocy od 25 na 26 dzień tego miesiąca miałem tu nieszczęśliwy wypadek, że mię zbójcy i rabusie pruscy w liczbie 30 pod komendą wachmistrza Cocha, stojącego pod subordynacją [tj. dowództwem] lejtnanta Szylera, który w mieście Greyfenbergu [tj. Gryficach] o 8 mil od nas odległym stoi z 1000 ludzi nieregularnego wojska i siedmiu armat, napadli w tej myśli, że mię do Kolberga [tj. Kołobrzegu] jako nieprzyjaciela osobiście zaprowadzić, mundury dla wojska polskiego i trzewiki, które dla francuskiej armii tu wygotowane są, także kasę miejską zabrać chcieli. W tej batalii zostało dwóch zabitych i 4 plejzerowanych [ranionych], między któremi się szpieg, Żyd z Fridlonka [Mirosławca?] znajduje. Wzięto w areszt także przeszło 20 fuzjów, z których na dowód dwie posyłam i 3 sanie z końmi im zabrano.
Przyczyna tego najazdu, jak się po części dało wywiedzieć z inkwizycji [tj. śledztwa] tych więźniów, pochodzi od tutejszego dziedzica Hartmana, będącego dawniej pułkownikiem pruskim. Będąc przestraszony, jako się dało słyszeć, że z większą mocą ci sami tu przybędą, proszę JWWP. Dobrodzieja, którego za swego wybawiciela od nieba mnie, jako i całemu miastu na ratunek przysłanego uznaję, jak najusilniej, abyś raczył z swoich mężnych żołnierzy 200 z armatą łaskawie przysłać, z któremi mieszczanie i chłopi tutejsi parafialni złączeni żadnego nieprzyjaciela obawiać się nie będziemy. O szturmowaniu mego pomieszkania umyślny ten posłaniec gruntowne złoży oświadczenie. Proszę powtórnie o łaskawe i jak najpospieszniejsze przysłanie tego wojska i w nadziei, że moja najpokorniejsza prośba skutek odbierze, mam honor wyznać, żem jest z jak największą sumisją JWWMP. Dobrodzieja najniższym sługą. X. Riebschlager".

1819

Miasto Tuczno oraz Zdbowo, Mielęcin, Rusinowo, Strzaliny i Marcinkowice tworzą samodzielną parafię ewangelicką jako filię Człopy. Brakuje kościoła ewangelickiego

1820

Parafia w Tucznie obejmuje kościoły filialne w Rzeczycy, Martwi, Miłogoszczy i Jeziorkach

1834

Płonie prawie całe miasto, kościół katolicki, ewangelicki i synagoga. 32 osoby giną. Spalił się dach i hełm kościoła, dzwony stopiły się, ale wnętrze kościoła ocalało. Dach odnowiono w tym samym roku, natomiast wieżę 8 lat później na koszt gminy i barona Gersdorfa

1837

Zainstalowano nowe organy w kościele parafialnym i 5 nowych dzwonów

1840

Wmurowanie aktu erekcyjnego kościoła ewangelickiego, podarunek króla Fryderyka Wilhelma IV

1842

Kościół otrzymuje nowy dach i wieżę

1843

Nastąpiło uroczyste otwarcie nowo wybudowanego kościoła protestanckiego. Król Friedrich Wilhelm IV zapewnił gminie zapomogę w wys. 3130 talarów.  Dopłacał także przez dłuższy czas, co roku, 150 talarów do pensji księży, dalej 1000 talarów dla zakupu pola parafialnego i plebanii.

1845

Pierwszy ewangelicki duszpasterz obejmuje urząd

1849

Decyzja o przetopieniu pękniętego dzwonu w warsztacie Böttichera, koszt 135 talarów, waga 300 kg, słynnego z pięknego brzmienia. Liczba mieszkańców 1383 osób.

1850

Parafia posiada 454,8 morgi ziemi (morga pruska 0,25 ha). Dochód 1830 r. - 245 talarów, 1890 r. - 3441 marek; beneficjum proboszcza 1918 mórg, dochód proboszcza 1830 r. - 463 talary, 1890 r. - 4623 marki

1857

Wnętrze kościoła pomalował malarz Karl Eps. Koszty ponieśli: hrabia Leszczyc-Łumiński, Schmidt – właściciel ziemski oraz proboszcz. Powstały polichromie w kruchcie i orientalne na sklepieniach. Górna część wieży została pokryta cynkiem, dolną część wyremontował Braunsberger z Gorzowa Wlkp.

1863

Budowa klasztoru dla sióstr Św. Elżbiety („Szare Siostry”), epidemia tyfusu w Tucznie i okolicy. Budowa drogi bitej Wieleń-Złocieniec przez Człopę, Tuczno i Mirosławiec.

1864

Pożar budynków gospodarczych plebana

1867

Siostry Elżbietanki zamieszkały w klasztorze. Została ukończona szosa Filehne - Falkenburg przez Schloppe, Tütz, Märkisch Friedland.

1866/67 W roku szkolnym inspektorem był ks. Alkiewicz. W szkole uczyli: Józef Rehbronn z pensją 180 tal.
i Julian Rehbronn z pensją 100 tal. Do szkoły uczęszczało 90 dzieci. Szkołę utrzymywał dziedzic Tuczna. Językiem nauczania był niemiecki.
1870

K. katolicki otrzymuje zgodę na utworzenie szkoły żeńskiej i pensjonatu, uczęszcza 180 dziewcząt

1879

Piorun uderza w wieżę kościoła, pożar szybko ugaszono

1891

Katolicy otrzymują nowy cmentarz

1900

2113 mieszkańców (w tym 540 protestantów, 54 Żydów). Kościół ewangelicki powiększony, powstaje wieża

1914

Parafia obejmuje Tuczno, Knakendorf (Rzeczyca), Martha, Miłogoszcz i Schultzendorf (Jeziorki). Parafian było 3441.

1920

Tuczno staje się siedzibą administracji kościelnej na terenach odłączonych od Polski Traktatem Wersalskim

1923

Powstaje Prałatura Pilska z siedzibą w Pile

1938

Spalono synagogę i splądrowano żydowskie sklepy

1945

Armia Czerwona urządza w kościele magazyn zrabowanych rzeczy. Parę tygodni po wkroczeniu do Tuczna, żołnierze podpalają śródmieście, 70% miasta ulega zniszczeniu. Teren wałecki obejmuje Administracja Apostolska z siedzibą w Gorzowie Wlkp.

1946

W połowie roku, proboszcz niemiecki ks. Henke, został zmuszony do opuszczenia parafii, przybywa pierwszy polski ksiądz - Andrzej Bardecki

1959

Został zniszczony dom OO Jezuitów

1961

W czynie partyjnym został rozebrany kościół protestancki

1968

Zabezpieczenie wieży przed wychyleniem i pękaniem

1971/72

Remont wnętrza kościoła, m. in. zbito otynkowanie z filarów, uzupełniono braki w sklepieniach, wymieniono zgniłe ławki pochodzące prawdopodobnie z XVII wieku, położono posadzkę z płytek ceglanych, usunięto schody na chór z wnętrza kościoła, przebudowano podparcie chóru

1972

Teren wałecki zostaje częścią nowej diecezji - Koszalińsko-Kołobrzeskiej

2007

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego przyznało dotację na wykonanie izolacji poziomej wraz z osuszeniem metodą termoiniekcji budynku kościoła parafialnego. 

Radio Emaus
Ruch Szensztacki
GOŚĆ
Dobre Media
Siostry Elżbietanki
Diecezja Koszalińsko-Kołobrzeska
Gość Koszalińsko-Kołobrzeski
TUCZNO

Korzystanie z niniejszej witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookies. Zmiany warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do plików cookies można dokonać w każdym czasie. Polityka Prywatności    Informacje o cookies

ROZUMIEM