ul. Moniuszki 1  (67) 259 30 22   parafia@wnmptuczno.pl A A A  

ARCHITEKTURA GOTYCKA W POLSCE pod redakcją Teresy Mroczko i Mariana Arszyńskiego, Katalog zabytków pod redakcją Andrzeja Włodarka, Warszawa 1995, Instytut Sztuki PAN

KOŚCIÓŁ Parafialny pw. PANNY MARII, XVI w., ceglany, o wątku polskim.

  • 1349 - wymieniona parafia (KDWp II, nr 1284, s. 616)
  • 1395 - prośba do bpa poznańskiego Dobrogosta o zatwierdzenie erekcji i fundacji ołtarza Panny Marii (KDWp III, nr 1961, s. 681-682)
  • 1475 - wzmiankowana altaria Świętej Trójcy (AAP, rkps AC 55, 1475, k. 29-29v)
  • 1498 - wymieniona altaria Panny Marii i Trzech Króli (AAP, rkps AC 75, 1498, k. 31)

Położony przy pd.-zach. pierzei rynku. Trójnawowa, czteroprzęsłowa hala, zamknięta od wsch. pięciobocznie. Wsch. przęsła naw bocznych na rzucie trapezu. Od zach. na osi wieża na rzucie zbliżonym do kwadratu, z cylindryczną wieżyczką schodową przy narożu pd.-wsch. Sklepienia o rysunku gwiazdy czteroramiennej, z żebrami przekątnymi, rozwidlonymi przy narożnikach oraz z żebrami poprzecznymi. W nawach bocznych żebra grzbietowe. Filary międzynawowe ośmioboczne, od wsch. i zach. półfilary, na cokołach, z opaskami u nasady żeber sklepiennych. Opięty uskokowymi przyporami. Elewacje z gzymsami cokołowym i wieńczącym. Zach. przęsło oraz wieża od pn. i od pd. z blendami.

Pożar 1581 r. Zawalenie wieży 1636 r. Po pożarze 1640 r. nowa wieża, zakrystia i sklepienia. Kruchta pd. i przedsionek 1646 r. Konsekrowany ponownie 1660 r. Po pożarze 1834 r. dach nawy i zwieńczenie wieży. Ok. 1970 r. prace konserwatorskie.

Wg J. Heise (533) kościół zbudowany 1522 r. na fundamentach wcześniejszego; rozbudowany po 1640 r. Sł. Geogr. (135) podaje, że kościół był fundacją Krzysztofa von Wedel-Tuczyńskiego z 1622 r. M. Arszyński (4543) sądził, że budowla pochodzi jeszcze z XIV w. i zachowała plan zbliżony do pierwotnego; likwidacji miało ulec obejście. O historii J. Nowacki (857). II. 894, 898, 903, 904.


Organy w kościele parafialnym w Tucznie, barok, poł. XVII w.

Organy z podwójnym prospektem; prospekt mniejszy o bogatej dekoracji małżowinowej naddatków i dołu zakończonego gzymsem z bogato rzeźbionymi zwisami z szyszkami, góra przebiega gierowane belkowanie. Pro-spekt większy o analogicznej dekoracji naddatków z rzeźbami muzykujących aniołków na gzymsie oraz owalną płaskorzeźba Boga Ojca w zwieńczeniu. Poszczególne części prospektu ograniczone pilastrami hermowymi ozdo-bionymi dekoracją cekinową. Malowana w kolorze jasnego brązu, ornamenty złocone. (Chrzanowski, Katalog zabytków Sztuki w Polsce, 1960). Organy by częściowo konserwowane w lipcu 1998 r.


 Dzwony w wieży kościoła parafialnego w Tucznie

I. Dzwon stalowy, średnica 148 cm; wykonawca: Ulrich&Weule Apolda-Bockenem; rok: 1923

Napisy:

SANKTA MARIA!
INTERCEDE PRO NOBIS!
ZUR ERINNERUNG AN DIE ERRICHTUNG
DER ERZBISCHÖFL. DELEGATUR AUF
SCHLOSS TÜTZ UNTER DEM ERSTEN ERZBISCHÖFL. DELEGATEN SR. GNADEN PRÄLAT
DR. ROBERT WEIMANN
I. DEZEMBER 1920

Tłumaczenie:

ŚWIĘTA MARIO
WSTAWIAJ SIĘ ZA NAMI
NA PAMIĄTKĘ UTWORZENIA ARCYBISKUPIEJ DELEGATURY NA ZAMKU TÜTZ ZA PIERWSZEGO DELEGATA ARCYBISKUPA CZCIGODNEGO PRAŁATA
DR. ROBERTA WEIMANN
I. GRUDZIEŃ 1920

II. Dzwon stalowy, średnica 92 cm; wykonawca: Ulrich&Weule Apolda-Bockenem; rok: 1923

Ten dzwon wisiał pierwotnie w Martwi. Został przeniesiony do Tuczna w końcu lat 70. XX wieku

Napisy:

COR JESU EUCHARISTICUM
MISERERE NOBIS
DEM GEDÄCHTNISS UNSERER
GEFALLENEN
1914-1918

Tłumaczenie:

SERCE JEZUSA EUCHARYSTYCZNEGO
ZMIŁUJ SIĘ NAD NAMI
NA PAMIĄTKĘ NASZYM
POLEGŁYM
1914-1918

III. Dzwon z metali kolorowych; wykonawca FRANZ SCHILLING; rok: 1911

Napis:

SÖHNE APOLDA GOSSEN MICH
KIRCHENVORSTAND:
PROBST J. BORK VORSITZ
KIRCHENVORSTEHER:
M. MIELKE P. WELLNITZ
J. OELKE A. MANTHEY.

Tłumaczenie:

SYNOWIE APOLDA CZCZĄ MNIE
RADA KOŚCIELNA:
PROBOSZCZ J. BORK, PRZEWODNICZĄCY
RADNI:
M. MIELKE P. WELLNITZ
J. OELKE A. MANTHEY.


Ambona w kościele parafialnym w Tucznie, barok, poł. XVII w.

Ambona przyścienna złożona z bębna z podstawą w kształcie anioła, schodów z pełną balustradą i bramką, zaplecka i zwieńczenia w kształcie baldachimu. Bęben rozczłonkowany półkoliście zamkniętymi arkadami i kolumienkami o trzonach ozdobionych ornamentem okuciowym i główkami aniołów na konsolach; na parapecie scho-dów pilaster hermowy; bramka o bogatym zwieńczeniu flankowana pilastrami hermowymi z dekoracją rautową i cekinową. Baldachim sześciokątny z ażurową ornamentacją małżowinowa i aniołkami trzymającymi narzędzia Męki Pańskiej, całość zwieńczona rzeźbą pelikana.

Na płycinach ambony malowane postacie Doktorów Kościoła: Ambroży, Augustyn, Grzegorz Wielki i Hieronim, na parapecie schodów św. Stanisław I św. Wojciech, w zaplecku Chrystus Dobry Pasterz. Malowana w kolorze szaro-czarnym, aniołki szaro-różowe, elementy dekoracyjne złocone. Postacie malowane na tle brunatno-zielonkawym, ubrane w szaty koloru brunatno-ugrowego, czerwono-ciemnego z brązem i białego. (Chrzanowski, Katalog zabytków Sztuki w Polsce, 1960)

Prace konserwacyjne przeprowadzono w Pracowni Sztuki Zdobniczej PKZ Warszawa w latach 1964-65. Drewno ambony wydezynfekowano, bardzo zniszczone przez owady drewno wzmocniono, zniszczone elementy konstrukcyjne wymieniono (stopnie schodów, słupek, podłoga), uzupełniono ubytki drewna, zdjęto przemalowania, ubytki polichromii zapunktowano. Ambona przyścienna z bębnem sześciodzielnym, na krawędziach kolumienki zdobione ornamentem płaskorzeźbionym (stylizowana wić roślinna) o kapitelach korynckich podtrzymujące belkowanie, architraw zdobiony płaskorzeźbioną wicią roślinną oraz 6-cioma główkami na wolutowych kroksztynkach.

Kolumienki wspierają się na cokole zdobionym analogicznie. Płyciny bębna obramiane listwami fazowanymi oraz elementami ornamentu małżowinowego, w partii górnej uskrzydlone główki aniołków. W płycinach malowane na desce przed-stawienia 4. Wielkich Doktorów Kościoła: Ambroży, Augustyn, Grzegorz Wielki i Hieronim. Na zapleczu z uszakami małżowinowymi (ażur) w obramieniu listew fazowanych przedstawienie malowane na desce Chrystusa Dobrego Pasterza. Na parapecie schodków św. Stanisław Szczepanowski oraz św. Wojciech. Schodki zakończone bramką ujęte bokami przez pilastry hermowe zdobione plecionką, na cokołach z "diamentami", w partii górnej kaboszony powyżej kapitele jońskie. Pilastry podtrzymują  dość szeroki architraw z dwoma metopami na osi pilastrów.

Zwieńczenie w postaci wolut zdobionych taśmą oraz ornamentem roślinnym ujęte bokami przez sterczyny na cokołach, pośrodku obelisk zakończony szpicem na cokole zdobionym kaboszonem. Baldachim sześciokątny zdobiony ornamentem małżowinowym z pełnoplastycznymi przedstawieniami aniołków trzymających narzędzia Męki Pańskiej, ustawionych na krawędzi baldachimu. Pośrodku na wolutach Pelikan karmiący Pisklęta. Ambona wspiera się na kariatydzie - postać Anioła.

Ambona nie była uszkodzona w czasie działań wojennych. Została pewnie przemalowana w czasie prac konserwatorskich jakie miały miejsce po pożarze w 1834 r. (zapisy konserwatorskie)


Chrzcielnica, barok, poł. XVII w.

Podstawa drewniana prostokątna, czasza w kształcie odwróconej gruszki, kamienna, puklowana ukośnie, góra zwężona i zakończona półwałkami. Przykrywa drewniana półkolista, łuskowana, w dolnej partii wykończona półwałkami, górą zwieńczona szyszką. (Chrzanowski, Katalog zabytków Sztuki w Polsce, 1960) Konserwowana w 1972 r. przez mgr Wojcik ze Słupska.

Jedynym zachowanym przykładem rzeźby kamiennej w kościele w Tucznie i to nie figuralnej, jest chrzcielnica, częściowo wmurowana w ścianę posiadająca kształt wazy z brzuścem skośnie „puklowanym", z pokrywą drewnianą zdobioną ornamentem łuskowym. Całość o cechach stylu II połowy XVII wieku. Z relacji wizytacyjnej wynika, że do dziś chrzcielnica znajduje się na swym pierwotnym miejscu: „(...) Babtisterium a cornu epistolae est lapideum cum suo cooperculo formiter clauso in quo est vas aheneum cum aqua (...)" i później „(...)) ob interiori parte muratum (...)". (Maria Puciata)


Polichromia w kruchcie kościoła

Polichromia pokrywa całe ściany kruchty przedstawiając górą (pod sklepieniem) sceny maryjne i pasyjne. Na ścianie frontowej przy portalu wejściowym, po lewej Zwiastowanie, po prawej Nawiedzenie, nad wejściem Matka Boża z Dzieciątkiem w otoczeniu aniołów. W półkolach pod sklepieniem: Biczowanie Chrystusa, Ecce Homo, Ukrzyżowanie, Zdjęcie z krzyża. Pod tym po trzy medaliony z popiersiami duchownych i Krzysztofa Tuczyńskiego.

Polichromie wykonał w 1857 r. malarz Karl Eps. Koszty ponieśli: hrabia Leszczyc-Łumiński, Schmidt – właściciel ziemski oraz proboszcz. Polichromia konserwowana w pełnym zakresie w 1994 r.



Radio Emaus
Ruch Szensztacki
GOŚĆ
Dobre Media
Siostry Elżbietanki
Diecezja Koszalińsko-Kołobrzeska
Gość Koszalińsko-Kołobrzeski
TUCZNO

Korzystanie z niniejszej witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookies. Zmiany warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do plików cookies można dokonać w każdym czasie. Polityka Prywatności    Informacje o cookies

ROZUMIEM