ul. Moniuszki 1  (67) 259 30 22   parafia@wnmptuczno.pl A A A  

Historia

W roku 1331 Marte, 1337 Martha, 1349 Martem, 1439 Morth, 1535 Marth, 1535 Marthka, 1545 Marthwya, 1563 Snidermarthe [Dolna Marta?], 1563 Marthwia, obecnie Martew, 3 km na poł.-zach. od Tuczna. Wspomniana w przywileju dla Tuczna z roku 1331 i w nowomarchijskim "Landbuchu". W 1337 r. posiadłość obejmowała 64 Hufen. Martew była znana przez bardzo stary dąb, który rósł na skraju wsi na drodze do Człopy. Wewnątrz był pusty, spróchniały. Właściciel drzewa używał go jako rupieciarnię. W 1337 r. Martew należy do Nowej Marchii, w dobrach Tentzick [Tuczno],  1349 r.  w archidiakonacie między Notecią a Drawą, podległym bpowi poznańskiemu. W 1349 r. parafia własna, w 1439 r. Piotr plebanem. W 1522 r. przyłączona do par. Chwarstnica, 1522 r. nadal par. Tuczno.

W czasach wojen często była grabiona. W 1337 wieś opustoszała, podniosła się z upadku w 1370 r., należała do Ludwika Wedla, miała 64 Hufen. Jeszcze w 1349 r. 40 Hufen nie były uprawiane. W 1368 r. miejscowość została przyłączona do Polski. Mieszkańcy trudzili się rybołówstwem, hodowlą pszczół i polowaniami. W 1448 r. Jan Wedel (Wedelski) z Martwi, miecznik poznański, zapisuje żonie Annie po 2600 grzywien posagu i wiana na dobrach Tuczno, w tym m. in. na wsi Martew. W 1471 r. Anna wdowa po Janie Wedelskim oblatuje swój dokument oprawny z 1448 r. w księgach grodzkich m. Poznania i kwituje odbiór sumy 5200 grzywien od Andrzeja Szamotulskiego s. Piotra, który kupił wspomnianą oprawę.  W 1472 r. król Kazimierz zatwierdza sprzedaż wspomnianej oprawy.

W 1555 r. bracia Krzysztof i Stanisław Tuczyńscy pozywają Jerzego Wedel-skiego alias Frydlandzkiego o to, że 2 kmieciom z Martwi zabrał sieci do łowienia ryb. W 1558 r. ci pozywają Redingera Wedelskiego, dziedzica Frydlandu i części dóbr Tuczno, o to, że zabrał ich poddanemu z Martwi sieci do łowienia ryb w rzeki Płocicznej. Pożary w 1601 r., a szczególnie w 1625 r. sprawiły, że cała wieś została spalona. W 1731 r. w miejscowości był 1 majątek wójta, 1 Freigut, 6 chłopów pańszczyźnianych, 7 Scharwerksbauern, 4 Zinskossaten i 1 karczma. W tym samym roku przez siłową rekrutację owczarza z Martew do armii pruskiego króla, prawie doszło do wojny między Polską a Prusami.

W 1736 r. nie było własności, wioskę zamieszkiwali: wolny strzelec, 8 wolnych rolników, 7 rolników zależnych (składali daniny), 7 parobków i 3 ogrodników. W 1773 r. we wsi było oprócz 3 Freihufen jeszcze 12 chłopów pań-szczyźnianych. Regulacja nastąpiła w 1837 r., 6 chłopów i 6 pół-chłopów otrzymało wówczas dwie trzecie ich dzia-łek jako własności. Z terenów chłopskich wyłączonych przez władzę powstał folwark „Nowa Martew”. Jako królewska leśniczówka otrzymuje nazwę „Marthenberg” w 1875 r.

Pierwszy kościół był prostym budynkiem. Podczas pożaru w 1625 r. spłonął. W 1641 r. wybudowano kaplicę, filię Tuczna, a w 1680 r. obecny kościół z muru pruskiego. W roku 1939 Martew miała 359 mieszkańców w 91 domostwach. Istniała kuźnia i gospoda. Do gminy należały Marthenberg, Quast i Plotzenfließ.

  1925 1933 1939

mieszkańcy

329 364 359

Ks. prof. dr Józef Nowacki, ARCHIDIECEZJA POZNAŃSKA W GRANICACH HISTORYCZNYCH I JEJ USTRÓJ, Księgarnia Św. Wojciecha 1964

Marta (dziś Martew) z kościołem Wszystkich Świętych, z fundacji za-pewne XIII w., wymieniona jest w wykazie parafii 1349 r. Pleban Piotr miał 1439 r. w konsystorzu poznańskim sprawę z plebanem drozdowskim Wojciechem. Dawno, przed 1522 r. parafia ta przyłączona została jako filialna do pobliskiej Chwarstnicy, a po odzyskaniu kościoła z rąk inno-wierców była filią Tuczna. Z pierwotnych 4 łanów roli plebańskiej po-zostały tylko dwa, a drugie dwa trzymali jeszcze Wedelscy i kasztela-nowa przemęcka (Zarembina). Odzyskano również meszne i rolę kościelną (1607).


Włodzimierz Łęski, Województwo pilskie, Warszawa-Poznań 1988

Wieś leżąca w otoczeniu lasów stanowiących skraj Puszczy nad Drawą, 3 km na południowy zachód od Tuczna, przy szosie do Tuczna. Po raz pierwszy wieś wzmiankowana była w 1331 r., należała do dóbr tuczyńskich, mieszkańcy trudnili się bartnictwem. Pierwszy kościół wymieniono w 1349 r. jako parafialny. Obecny kościół, postawiony w 1680 r. na miejscu poprzedniego strawionego przez pożar, jest budowlą szachulcową. Wewnątrz zwraca uwagę barokowy ołtarz z XVII w. z obrazem w predelli z końca XVIII w., gotycki krucyfiks z drugiej połowy XVI w. i komplet cynowych lichtarzy. W 1980 r. kościół był poddany gruntownemu remontowi. 3-5 km na zachód od wsi położonych jest kilka jezior i malownicza dolina Płocicznej. 6 km na zachód od Martwi, przy południowym brzegu jez. Sitno (pow. 74,2 ha) utworzono w 1987 r. rezerwat przyrody „Sicienko". Chroni on na pow. 20,4 ha torfowisko i bór sosnowo-dębowy z licznymi gatunkami roślin chronionych, m. in. chamedafne północna.


Kościół pw. MB Różańcowej (opis konserwatorski) 1995 r.

Położona w enklawie Puszczy Drawskiej miejscowość powstała zapewne w początku XIV w. w wyniku kolonizowania ziem między Drawą a Gwdą przez Wedlów z Tuczna, z których majętnością była związana aż do XVIII w. Wzmiankowana w 1331 r. W 1349 Martew miała własną parafię, a więc zapewne i własny kościół drewniany. Krótko po połowie XVI w. przeszedł on w ręce protestantów i zo-stał odzyskany ok. 1607 r. Wkrótce potem sprawiono nowy ołtarz główny i ambonę oraz dzwon z 1611 r. Ówczesny kościół musiał być nieco wyższy niż obecny, o czym świadczy wysokość ołtarza, nie mieszczącego się w świetle belek stropowych obecnego kościo-ła, a przeniesionego ze starszego. W 1641 nie ma kościoła w Mar-twi, możliwe że spłonął, aczkolwiek dziwnym byłoby, aby w czasie pożaru ocalał ołtarz (pożar wsi w 1625 r. informacja wątpliwa, mo-że dotyczyć pożaru w Chwarstnicy). Informacja o braku kościoła w 1641 r. zapewne jest źle interpretowana. Nie wydaje się, aby przez ponad 50 lat nie było tu świątyni, skoro zachowało się wyposażenie starsze niż z 1630 r.

Obecny budynek wzniesiono w tymże roku i powiększono zapewne w 2 poł. XVIII w., zmieniając wówczas też okna. Datowanie zakrystii trudne do ustalenia, ze względu na brak cech stylowych i całkowite otynkowanie. Ponieważ ściana zakrystii styka się z o-knem nawy zdaje się to wskazywać na późniejsze przybudowanie zakrystii, może również w XVIII w. Wieś miała wówczas stosunko-wo wielu mieszkańców (ok. 200) i dla ich pomieszczenia w kościele potrzeba było ok. 50 m2, a przed rozbudową kościół dysponował ok. 30 m2 dla wiernych.

Sytuacja: kościół jest usytuowany w środku wsi, w niecce terenowej, po południowej stronie drogi z Miradza do Tuczna. Od zachodu teren kościelny ogranicza lokalna droga gruntowa dojazdowa, od południowego-wschodu graniczy z zabudowania gospodarstwa. Cmentarz przykościelny ogrodzony jest murem z kamieni polnych z bramkami od zachodu i wschodu. Przy wschodniej bramce dwie lipy pomniki w wieku mniej więcej tym samym, co obecnie stojący kościół. Pozostałe drzewa młodsze, lipy i jesiony. Po południowej stronie kościoła stoi drewniana dzwonnica.

Materiał: ściany konstrukcji szachulcowej, po stronie południowej zewnątrz i wewnątrz otynkowane, ściana szczytowa oszalowana, podmurówka kamienna otynkowana zaprawą cementową, wypełnienie pól konstrukcji szachulcowej prawdopodobnie gliną, pola otynkowane, zakrystia murowana, obustronnie otynkowana. Elementy konstrukcji drewnianej połączone kołkami drewnianymi. Nad nawą strop drewniany nagi, w zakrystii drewniany z podsufitką. Belki stropu nowy uszczelnione przy ścianach mieczami, wycinanymi w profile wklęsło-wypukłe. Na jednej z belek środkowych motyw wycinanego zębnika. Między belkami a powałą wklęsło profilowane listwy pomalowane na żółto. Belki stropu malowane w kolorze jasnoniebieskim. W 2/3 długości nawy zdwojone belki stropowe, podparte niżej belką dodatkową z mieczami; w tym miejscu była pierwotnie ściana szczytowa, powiększeniem kościoła. Usztywnienie konstrukcji tworzy także belka, balustrady empory muzycznej.

W belce z zębnikiem widoczne ślady po 4 obejmach metalowych do podwieszenia do konstrukcji dachu. Więźba dachowa jętkowa. W płaszczyźnie pierwotnej ściany szczytowej wmontowana pomiędzy krokwie i strop konstrukcja składająca się z trzech słupów, pomiędzy którymi są po dwa, rygle wyżej łączy całość jętka. Krokwie częściowo oryginalne. Pokrycie dachu dachówką karpiówką ceramiczną w łuskę, pojedynczo. Nad zakrystią dachówka zakładkowa. Posadzka z płytek terakotowych, współczesna, pierwotnie podłoga biała schowana pod ławkami. Schody na emporę muzyczną drewniane drabiniaste, balustrada prosta ze szczeblinami. Drzwi zachodnie do nawy dwuskrzydłowe deskowane szalowane, tego samego typu, lecz jednoskrzydłowe w ścianie południowej, w nadprożu data 1680, wymalowana farbą. Okna ościeżnicowe pojedyncze ze słupkiem, dzielone szczeblinami na 8 kwater, niektóre szyby oryginalne. W zakrystii wąskie okna jednoskrzydłowe krosnowe.

Rzut: budynek na planie wydłużonego prostokąta, zamkniętego od wschodu trójbocznie, z dostawioną od północy kwadratową zakrystią. Wnętrze jednoprzestrzenne.

Bryła: budynek niepodpiwniczony z niskim, prostopadłościennym korpusem. Dach dwuspadowy z brogami nad trójbocznym zamknięciem prezbiterium. Na kalenicy krzyż na postumencie z blachy ocynkowanej. Niższa zakrystia z dachem dwuspadowym o kalenicy poprzecznej do osi kościoła. Wnętrze: proste bez dekoracji, balustrada empory muzycznej z płycinami przedzielonymi półkolumienkami. Ołtarz i ambona barokowe. Instalacja elektryczna i odgromowa.


Spis katastralny z roku 1772/73

nr. właściciel domownicy zwierzęta ziemia
Nazwisko i imię zawód M K S C Ma konie woły krowy cielaki owce świnie Hufen morgi
1 Utecht Johan nauczyciel 1 1   2 2 1 2 6 3 1 88 5 1 15
2 Kruger Hans kmieć 1 1 2       1 1 1   4 1 1  
3 Utecht Christian kmieć 1 1 2 2     1 2 2 3 20 4   15
4 Zad Erdmann rolnik 2 1 2   1 1 1 3 1 1 13 1 1  
5 Skieter Jacob rolnik 2 1   2 1 1 1 4 1 2 10 1 1  
6 Stieher Hans rolnik   3 4   1 1 1 4 3 2 11 2 1  
7 Kruger Jacob rolnik 1 1 3 1 2   1 4 5 4 20 2 1  
8 Wiese Michael rolnik 1 1 2 2 1   1 4 2   1 2 1  
9 Milcke Erdmann rolnik 1 1     2 2 1 4 4 3 2 2 1  
10 Stuter Andreas rolnik 1 3 1 1 1 1 1 4 2 3 7 1 1  
11 Paltzin Mart. rolnik 2 2 4   1   1 3 3 1 13   1  
12 Panseram Stenzel parobek 1 1 1 2     1 2 1   7 1   15
13 Ölcke Michael parobek 2 2 2     1 1   1 1 15 2   15
14 Buske Erdmann parobek 2 2 1 1     1 2 2 1 11 3   15
15 Luka Jacob parobek 2 2       1 1 2 3   20 1   15
16 Kruger Hans parobek 1 3 2 2     1   1 1 4     15
17 Luka Hans parobek 1 1 1 2   1 1 2 2 3 14 1   15
18 Stieler Jacob parobek 2 2   2     1 2 2 2 10 2   15
19 Krontz Anton kowal 2 2 1       1 2 2 1 3 1   7
20 Poryw Hans małorolny 1 2 1       1   1 1 5 1   7
21 Kronz Peter pasterz 1 1 2             1 8      
22 Wysocki Michael pasterz 1 1 2 5         2 1 1      
23 Utecht Lorenz kościelny 1 1     1 1 1   1   5      
M-mężczyźni, K-kobiety, S-synowie, C-córki, Sł- służba, Ma- Mädge


Radio Emaus
Ruch Szensztacki
GOŚĆ
Dobre Media
Siostry Elżbietanki
Diecezja Koszalińsko-Kołobrzeska
Gość Koszalińsko-Kołobrzeski
TUCZNO

Korzystanie z niniejszej witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookies. Zmiany warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do plików cookies można dokonać w każdym czasie. Polityka Prywatności    Informacje o cookies

ROZUMIEM